Ad Blocker Wykryty
W celu poprawnego wyświetlania strony prosimy o wyłączenie adblocka, pomaga nam to w utrzymaniu tej strony.
Czy wiesz, że nadmierne użycie pestycydów zwiększa ryzyko odporności agrofagów i pozostawia śladowe resztki w plonach? To problem, który dotyka zarówno środowiska, jak i Twojego portfela.
W tej krótkiej instrukcji pokażę Ci, jak podejść do ochrony upraw praktycznie i zgodnie z prawem. Skupimy się na metodach niechemicznych, monitoringu i progach ekonomicznej szkodliwości, tak aby każda decyzja miała sens i przynosiła zysk.
Dowiesz się też, które kroki są obowiązkowe dla profesjonalistów w Polsce oraz gdzie szybko sprawdzić aktualne zalecenia — na przykład na Platformie Sygnalizacji Agrofagów.
Na koniec otrzymasz gotową checklistę do druku i praktyczne wskazówki, jak planować zabiegi tak, by chronić zapylacze i sąsiadów, nie tracąc efektywności.
Kluczowe wnioski
- IPM to praktyczne podejście — łączy metody biologiczne, agrotechniczne i kontrolowane użycie chemii.
- Rób decyzje na podstawie monitoringu i progów ekonomicznych, by unikać zbędnych kosztów.
- Pamiętaj o obowiązkach prawnych i korzystaj z Platformy Sygnalizacji Agrofagów.
- Uproszczona checklistę zabierzesz w pole i wydrukujesz — krok po kroku przez sezon.
- Sprawdź też praktyczne porady dotyczące redukcji chwastów w warzywniku: jak ograniczyć chwasty w warzywniku.
Dlaczego teraz? Kontekst, korzyści i aktualności dla rolników w Polsce
Teraz więcej niż kiedykolwiek decyzje o zabiegach muszą opierać się na danych, a nie na przyzwyczajeniach.
Od chemii do strategii: ograniczanie presji na środowisko i bioróżnorodność
Nadmierne stosowanie pestycydów zwiększa presję na ekosystemy, sprzyja odporności agrofagów i podnosi ryzyko pozostałości w płodach. W Unii Europejskiej wdrożono standardy, które mają zmniejszyć zależność od chemii.
Przejście na strategię oznacza mniej zabiegów, niższe koszty i poprawę jakości plonów. To też sposób na budowanie reputacji gospodarstwa i zgodność z wymaganiami rynków zbytu.
Co się zmienia dziś: nowe NDP/MRL dla acetamiprydu od sierpnia 2025
Od 19 sierpnia roku 2025 wchodzą w życie zmienione NDP/MRL dla acetamiprydu w 38 produktach ważnych dla Polski. Dotyczy to m.in. porzeczek, sałat, endywii szerokolistnej, szpinaku i boćwiny.
Dla rolników to sygnał do korekty planów zabiegowych i harmonogramów stosowania środków ochrony. Serwis CDR oraz Platforma Sygnalizacji Agrofagów publikują aktualne informacje i materiały dla doradców.
Sprawdź praktyczne wytyczne i materiały pomocnicze tutaj: poradnik dla doradców. Dzięki temu wejdziesz w sezon 2025/2026 przygotowany i bez niespodzianek.
Integrowana ochrona roślin IPM — definicja, cele i zasady bazowe
Podstawą skutecznej ochrony upraw jest łączenie wielu metod i decyzje oparte na obserwacji pola. Integrowana ochrona roślin wykorzystuje metody biologiczne, fizyczne i agrotechniczne. Chemię stosujesz tylko wtedy, gdy inne działania nie wystarczą.
Priorytet dla metod niechemicznych
W praktyce: introdukcja naturalnych wrogów, mechaniczne usuwanie szkodników i zabiegi agrotechniczne obniżają ryzyko presji na populacje agrofagów. Dzięki temu zmniejszasz potrzebę interwencji chemicznych.
Minimalizacja ryzyka i opłacalność
Celem jest skuteczna ochrona roślin przy minimalnym zagrożeniu dla ludzi, zwierząt i środowiska. To także zachowanie rentowności produkcji poprzez decyzje oparte na progach ekonomicznej szkodliwości.
- Znajdź balans między prewencją a interwencją.
- Stosuj działania dokumentowane zgodnie z zasadami wynikającymi z załącznika III dyrektywy 2009/128/WE.
- Wykorzystuj narzędzia i wyniki badań rozwijane w ramach projektów UE (m.in. C‑IPM, rozpoczęty 1 stycznia 2014).
Ramy prawne UE i Polski: co musisz wiedzieć, żeby działać zgodnie z prawem
Zrozumienie ram prawnych ułatwi Ci legalne i skuteczne planowanie działań w gospodarstwie. Prawo unii europejskiej nakłada obowiązki, które przekładają się na codzienne decyzje dotyczące stosowania środków ochrony roślin.
Dyrektywa 2009/128/WE i rozporządzenie 1107/2009
Art. 14 dyrektywy 2009/128/WE wprowadza obowiązek stosowania zasad IPM jako element dobrych praktyk.
Art. 55 rozporządzenia 1107/2009 dodatkowo wymaga, by środki były stosowane właściwie, co oznacza zgodność z etykietą i zasadami ograniczającymi ryzyko.
Polskie regulacje i praktyczne wymagania
W Polsce zasady przeniesiono do ustawy z 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin oraz rozporządzenia MRiRW z 18 kwietnia 2013 r. Dokumenty te określają obowiązki dokumentacyjne i zasady doboru metodyk.
Integrowana Produkcja Roślin — zgłoszenia i przygotowanie
Jeśli planujesz produkcję w systemie IPR, zgłoś zamiar do jednostki certyfikującej.
- Dla roślin jednorocznych zgłoszenie 30 dni przed siewem/sadzeniem.
- Dla roślin wieloletnich zgłoszenie do 1 marca w roku rozpoczęcia sezonu.
- Na dzień zgłoszenia potrzebne jest ważne szkolenie IPR oraz zatwierdzone metodyki IP przez PIORiN.
Przygotuj dokumenty, umowę z jednostką certyfikującą i metodyki, by uniknąć opóźnień lub odrzucenia wniosku. Czytaj etykiety i łącz zapisy z zasadami IPM, aby każde zastosowanie środków było zgodne z prawem.
Zapobieganie przed zwalczaniem: praktyczne filary prewencji na Twoich polach
Skuteczna prewencja zaczyna się na etapie planowania pól i doboru materiału siewnego. Zamiast reagować, ustaw działania tak, by problemy nie mogły się rozwinąć.
Płodozmian, odmiany i higiena fitosanitarna
Przemyślany płodozmian obniża presję patogenów i chwastów. To proste, ale skuteczne narzędzie dla zdrowia gleby.
Wybieraj odmiany odporne lub tolerancyjne i stosuj kwalifikowany materiał, by startować z „czystym” polem.
Regularne czyszczenie maszyn i narzędzi blokuje przenoszenie patogenów między działkami.
Zrównoważone nawożenie, nawadnianie i ograniczanie odporności
Zadbane nawożenie i nawadnianie dają roślinom siłę i zmniejszają stresy, które sprzyjają chorobom. Wapnowanie stabilizuje pH i poprawia dostępność składników.
Planuj rotację mechanizmów działania i ograniczaj liczbę zabiegów — to podstawa zarządzania odpornością.
- Efekt: mniej interwencji chemicznych i niższe koszty produkcji.
- Praktyka: utwórz pasy kwietne i miedze dla organizmów pożytecznych.
- Profilaktyka: kontroluj materiał siewny i wprowadzaj strefy buforowe.
| Filary prewencji | Kluczowe działania | Korzyść dla produkcji |
|---|---|---|
| Płodozmian | Rotacja upraw co sezon | Zmniejszenie presji patogenów |
| Dobór odmian | Stosowanie odmian odpornych | Mniej strat i mniejsze ryzyko infekcji |
| Higiena | Czyszczenie maszyn, dezynfekcja | Ograniczenie wprowadzania agrofagów |
| Zrównoważone zabiegi | Nawożenie, nawadnianie, rotacja środków | Silniejsze rośliny i dłuższa skuteczność narzędzi |
Chcesz praktyczny przykład planu zmianowania i pasów kwietnych? Sprawdź wskazówki dla upraw współrzędnych warzyw: uprawa współrzędna warzyw.
Monitoring, progi ekonomicznej szkodliwości i selektywność środków ochrony roślin
Regularny monitoring daje Ci jasny obraz zagrożeń i pomaga podejmować decyzje bez zgadywania.
Jak i kiedy monitorować agrofagi, by podejmować trafne decyzje
Przeprowadzaj lustracje regularnie: ustal częstotliwość, próbę losową i stosuj pułapki. Notuj obserwacje i lokalizacje ognisk.
Prostokrotne zapisy z pola ułatwiają porównanie sezonów i ocenę skuteczności działań.
Progi EIL: moment, w którym zabieg staje się ekonomicznie uzasadniony
Progi ekonomicznej szkodliwości (EIL) określają, kiedy spodziewane straty przewyższą koszty zwalczania. Decyzje opieraj na monitoringu, prognozie pogody i kondycji roślin.
Z pomocą przychodzą systemy wspomagania decyzji — one wskazują optymalny termin interwencji i minimalne dawki.
- Nauczysz się prowadzić regularne lustracje i notować wyniki.
- Poznasz, kiedy zabieg jest opłacalny zgodnie z art. 55 rozporządzenia 1107/2009.
- Wybieraj selektywne środki, by chronić owady pożyteczne i ograniczyć wtórne nasilenia.
Uważne monitorowanie i selektywność pozwolą Ci ograniczyć liczbę zabiegów bez utraty skuteczności i obronić decyzje przed kontrolą.
Narzędzia IPM w praktyce: systemy wspomagania decyzji i zaufane serwisy
Dane z platform i rejestrów pozwalają wyprzedzić rozwój szkodników i zaplanować interwencję. Dzięki nim redukujesz liczbę zabiegów i lepiej gospodarujesz budżetem.
Platforma Sygnalizacji Agrofagów — wskazania i materiały dla doradców
Platforma udostępnia metodyki, programy ochrony roślin, poradniki sygnalizatora oraz systemy wspomagania decyzji. Znajdziesz tam także blok poświęcony ochronie zapylaczy, co ułatwia dobór terminów i techniki zabiegów.
Bazy i wyszukiwarki środków — jak z nich korzystać
CDR oferuje wielokryterialne wyszukiwanie środków ochrony roślin — według uprawy, agrofaga, substancji czynnej i zastosowań małoobszarowych.
- Sprawdzaj etykiety, dawki i ograniczenia przed zakupem.
- Weryfikuj status rejestracyjny i terminy ważności zezwoleń w rejestrze.
- Łącz wskazania serwisu z lokalnym monitoringiem, by precyzyjnie określić moment interwencji.
W praktyce te narzędzia pomogą Ci planować zabiegi, dokumentować decyzje i minimalizować ryzyko, jednocześnie wspierając rozwój zdrowych upraw.
Bezpieczne stosowanie środków ochrony: zasady, pozostałości i ochrona zapylaczy
Każdy zabieg powinien zaczynać się od sprawdzonego planu i kalibracji sprzętu. Planuj terminy, dawki i technikę oprysku zgodnie z Kodeksem dobrych praktyk przygotowanym przez MRiRW.
Kodeks dobrej praktyki: planowanie, dawki i liczba zabiegów
Planuj zabiegi na podstawie monitoringu i progów ekonomicznych. Ogranicz dawki i liczbę przejazdów do niezbędnego minimum.
W praktyce stosuj selektywne środki, kalibruj opryskiwacz i wybieraj dysze redukujące znoszenie. Informuj pszczelarzy przed zabiegiem i wykonuj opryski poza oblotem.
Pozostałości w płodach: jak ograniczać ryzyko NDP
Sprawdzaj okresy karencji i prewencji oraz dokumentuj każdy zabieg: data, pole, środek, dawka, warunki. Dzięki temu obniżysz ryzyko przekroczeń NDP/MRL.
Zwróć uwagę na zmiany MRL acetamiprydu od 19 sierpnia 2025 r. w uprawach wymienionych przez CDR — dostosuj strategię, by uniknąć problemów z wsi i rynkami zbytu.
| Obszar | Kluczowe działania | Korzyść |
|---|---|---|
| Planowanie | Monitoring, progi, kalibracja | Mniej zabiegów, niższe koszty |
| Ochrona zapylaczy | Opryski poza oblotem, informowanie pszczelarzy | Bezpieczniejsze pszczele rodziny |
| Pozostałości | Przestrzeganie karencji, dokumentacja | Spełnienie wymogów MRL, bezpieczeństwo konsumentów |
| Wybór środków | Selektywne produkty, ograniczenie dawek | Ograniczenie wpływu na środowisko |
Checklista IPM do druku: gotowy plan działań krok po kroku
Masz tu praktyczną checklistę, która pomoże zaplanować działania krok po kroku przed sezonem i po zbiorach.
Plan przedsezonowy
Sprawdź metodyki IP dla Twoich upraw i odśwież szkolenia. Jeśli działasz w systemie IPR, złóż zgłoszenie do jednostki certyfikującej 30 dni przed siewem/sadzeniem (rośliny jednoroczne) lub do 1 marca dla wieloletnich.
W sezonie
Prowadź monitoring według metodyk, notuj wyniki i porównuj z progami EIL. Korzystaj z Platformy Sygnalizacji Agrofagów i serwisu CDR, aby uzyskać informacje i narzędzia wspierające decyzje.
Zabiegi chemiczne
Gdy interwencja jest konieczna, wybieraj środki selektywne, sprawdzaj rejestr i etykiety, planuj zabiegi poza oblotem zapylaczy i dokumentuj każdy parametr oprysku.
Po zbiorach
Wykonaj higienę maszyn, usuń resztki i przeanalizuj skuteczność działań oraz koszty. Zapisz wnioski do planu na kolejny sezon i dołącz kontakty doradców oraz źródła informacji.
- Przed sezonem: metodyki, szkolenia, zgłoszenia IPR.
- W sezonie: monitoring, progi, metody niechemiczne.
- Po zbiorach: higiena, analiza wyników, korekty.
Wniosek
Podsumowując, zastosowanie prewencji i monitoringu daje realne korzyści dla produkcji i bezpieczeństwa żywności.
To obowiązek wynikający z prawa UE i krajowych przepisów, rozwijany badawczo (m.in. projekt C‑IPM, rozpoczęty 1 stycznia 2014 r.).
W praktyce działasz w ramach systemu, który stawia na prewencję — najpierw zabezpieczasz roślin przed problemem, potem interweniujesz.
Pamiętaj o aktualizacjach regulacyjnych (np. zmiany MRL acetamiprydu od 19 sierpnia 2025 r.) i o powiązaniu każdego zabiegu z monitoringiem oraz progami.
Korzystaj z narzędzi: Platforma Sygnalizacji Agrofagów, wyszukiwarki środków i metodyki pomogą w planowaniu i dokumentacji. Zobacz też praktyczne wskazówki dotyczące skutecznego zwalczania owocówki.
Stosuj checklistę co sezon — przewidywalność i konsekwencja zwiększą odporność gospodarstwa i jakość produkcji.
